Kaş Yunus Parkı’nın fiilen kapanmasına neden olan son kalan iki yunusun da Kemer’deki Moonlight Yunus Parkı’na taşınmasından sonra, sağlık durumları son derece kötü olan iki yunusa acilen uzman yunus veterinerlerince sağlık kontrolü yapılması için aşağıdaki resmi dilekçenin, vatandaşlık haklarımız doğrultusunda ilgili kamu kurumlarına gönderilmesi gerekiyor.
Kanıt olarak sunduğumuz en alttaki fotoğraflarda yunusların dişlerinin olmadığını ve tahrip edildiğini, vücutlarının üzerindeki derin yara izlerini, özellikle burunlarının ucundaki açık yaraları görebilirsiniz. Konuyla ilgili yasal ve etik gerekçelerimiz çok net. Yasalar ve uluslararası sözleşmeler de yanımızda.
Gereken tek şey, dilekçelerimizle yasaların uygulanmasını talep etmek.
Lütfen siz de aşağıdaki yazıyı sonuna kadar kopyalayın; isim-soyad ve T.C. kimlik numaranızı yazıp fotoğrafları da e-postanıza ekleyerek, “gönderilecek adresler” bölümünde yer alan kamu kurumlarına toplu halde yollayın.
Yaklaşık iki senedir süren, yerel, ulusal ve uluslararası boykota siz de destek olun; hayvanların esaret altında tutulmadığı bir gelecek için siz de basit ama etkili bir adım atın.
Gönderilecek dilekçe:
Konu: Kaş Yunus Parkı’ndan Kemer’deki Moonlight Dolphinarium’a taşınan iki Afalina türü yunusa uzman veteriner hekimlerce sağlık kontrolü yapılması
- T.C. Gıda, Tarım ve Hayvanclık Bakanlığı (ve ilgili birimleri)
- T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı (ve ilgili birimleri)
- T.C. Sağlık Bakanlığı
- Antalya Valiliği
- Kaş Kaymakamlığı
- Kaş Belediyesi
- Kemer Kaymakamlığı
- Kemer Belediyesi
Diğer ilgili birimlerin dikkatine:
Bugüne kadar iki kez ruhsatsız müşteri kabul eden, dilekçeler ve imza kampanyalarıyla uluslararası düzeyde boykotlara konu olan, hakkında suç duyuruları yapılan ve Kaş Belediyesi tarafından 28 Mayıs 2012 tarihinde kapısı mühürlenen Antalya ili Kaş ilçesindeki Kaş Yunus Parkı’ndan, 24-25 Nisan tarihlerinde Kemer’deki Moonlight Dolphinarium’a (Ayışığı Yunus Parkı) taşınan, ekte Nisan ayı başında çekilen fotoğraflarını görebileceğiniz, son derece sağlıksız ve kaşektik (aşırı zayıf) durumda olan, dişleri törpülenmiş veya sökülmüş olduğu tahmin edilen, vücutlarındaki derin yara izleri ve alt çene ucundaki açık yaralarla deniz ortamından daha kötü olan havuz ortamına taşınmış iki Afalina türü (Tursiops truncatus) yunusun sağlık kontrollerinin, konusunda uzman deniz memelisi veterinerlerince zaman kaybetmeden yapılmasını talep ediyorum.
Ulusal mevzuatlar ve Türkiye’nin de taraf olduğu uluslararası sözleşmeler kapsamına giren bu talebime dair yasal ve bilimsel gerekçeler aşağıda değerlendirmenize sunulmuştur.
Yunus parklarıyla ilgili gelişmeleri uzun süredir takip eden bir kişi olarak Türkiye’de deniz memelileri, özellikle de yunuslar üzerine çalışan veteriner hekimlerin ve uzmanların olduğunu biliyorum. Bu nedenle gerek çevre gerek hastalık gerekse tür özellikleri kara hayvanlarından çok farklı olan yunusların sağlık kontrollerinin, herhangi bir il/ilçe veterineri tarafından değil, Bakanlık tarafından görevlendirilecek deniz memelisi uzmanı veteriner hekimler tarafından yürütülmesini, yunuslarla ilgili akademik çalışmalar yürüten üniversitelerin ilgili birimlerindeki öğretim görevlilerine de gerektiğinde danışılmasını talep ediyorum.
Aşağıda belirtilen yasal ve bilimsel gerekçelerden de anlaşılacağı üzere, afalinalar yabani hayvan olarak Türkiye sularından 2006-2007 yılındaki özel izinle canlı yakalandıkları için Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nın Tür Koruma Şubesi’nin, varolan yasal mevzuata ve uluslararası sözleşmelere göre kötü ve doğalarına uygun olmayan şartlarda bakıldığı için de Hayvanları Koruma Şubesi’nin konusu olmaktadır.
Bu bağlamda, 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu ve 3071 sayılı Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair Kanun kapsamında başvurumun değerlendirilmesini ve yasal süre içinde sağlık raporunun ve sonucun tarafıma elektronik posta ile iletilmesini talep ediyorum.
Gereğini arz ederim.
Saygılarımla,
İsim-Soyad:
T.C. Kimlik No:
Semt/Şehir:
Dağıtım:
1. T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (ve ilgili birimleri)
2. T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı (ve ilgili birimleri)
3. T.C. Sağlık Bakanlığı
4. Kaş Kaymakamlığı
5. Kaş Belediyesi
6. Antalya Valiliği
7. Kemer Kaymakamlığı
8. Kemer Belediyesi
Yasal Gerekçeler
Ülkemizde 2000’li yılların başından beri yunus parkları uluslararası sözleşmelerin ve ulusal mevzuatların çeşitli şekillerde ihlal edilmesine rağmen işletilmektedir. Günümüzde 10 (on) adet yunus parkının faaliyetini hala sürdürdüğü bilinmektedir. Şu anki Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, 2006-2007 yılları arasında 30 (otuz) adet yunusun Türkiye sularında canlı yakalanmasına izin vermiş, bu avlanma sırasında 23 (yirmiüç) adet yunus yakalanmıştır.
Söz konusu yunusların bilimsel amaçlarla (bilimselliği Sağlık Bakanlığı tarafından ve bilim dünyasınca kabul edilmeyen “yunus terapi programları” için) yakalandığı söylense de, hepsi ya yunus gösterilerinde ya da insanlarla birlikte yüzme programlarında kullanılmaktadır. Yunus gösteri ve terapi merkezleri uzun yıllardır amacı dışında kullanıldığı, bilim dünyasınca farklı araştırmalarla tespit edilmiş hayvanlardan insanlara geçen son derece tehlikeli bulaşıcı hastalıkların ve envanteri çıkarılmış kaza-ölüm vakalarının gizlendiği ticari tesisler olduğu ve yaban hayvanlarını ticari amaçlar güderek içinde barındırdığı için Türkiye ve dünya kamuoyunu her geçen gün daha fazla rahatsız etmektedir.
Küresel ölçekte birçok tehdit yüzünden ciddi yaşam savaşı veren yunusların “canlı yakalanmaları”, Dünya Koruma Birliği (IUCN)’nin 2002–2010 Yunus ve Balinaları Koruma Planı’nda da belirtildiği gibi kasti öldürmeyle eş kabul edilecek kadar büyük bir tehdittir. Aynı zamanda Afalinalar Akdeniz’deki popülasyonu IUCN Kırmızı Listesi’nde “Hassas” kategorisinde (VU), Karadeniz popülasyonu ise “Nesli tehlikede” (EN) statüsünde yer almaktadır. Afalina türü 2012 Yılı The IUCN Red List Threatened Species Bottlenosed Dolphin gereği hem yabani hayvan hem de nesli tükenme tehlikesi altında olan bir türdür.
Akdeniz Afalina populasyonu, Türkiye’nin de taraf olduğu “Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi (Bern Sözleşmesi)”‘nin II. no’lu ek listesinde de “kesin koruma altına alınan fauna türleri” arasında yer almaktadır. Bu sözleşmeye göre, bu türlerin her türlü kasıtlı yakalanması, alıkonulması veya kasıtlı öldürülmeleri yasaktır. Bu durum da uluslararası platformda korunmaktadır.
Ülkemiz 2006 yılında kendi sularında yaptığı canlı yunus avları ile ne yazık ki taraf olduğumuz Bern Anlaşması’nı ihlal etmiş, bu konuda Avrupa Konseyi’ne şikayet edilmiş, Konsey tarafından izlemeye alınmıştır. Hayvanları Koruma Kanunu’nun 4. maddesinin e bendinde “Nesli yok olma tehlikesi altında bulunan tür ve bunların yaşama ortamlarının korunması esastır.” ve f bendinde ise “Yabani hayvanların yaşama ortamlarından koparılmaması, doğada serbestçe yaşayan bir hayvanın yakalanıp özgürlükten yoksun bırakılmaması esastır.” hükümleri amirdir.
Taşıma sırasında ve Ek-1’de sunulan fotoğraflarda yunusların kaşektik (aşırı zayıf) oldukları ve dişlerinin törpülendiği veya söküldüğü dikkati çekmiştir. Hayvanları Koruma Kanunu’nun 8’inci maddesinde ise “Bir hayvan neslini yok edecek her türlü müdahale yasaktır. Hayvanların, yaşadıkları sürece, tıbbî amaçlar dışında organ veya dokularının tümü ya da bir bölümü çıkarılıp alınamaz veya tahrip edilemez.” ve “Bir hayvana tıbbî amaçlar dışında, onun türüne ve etolojik özelliklerine aykırı hale getirecek şekilde ve dozda hormon ve ilaç vermek, çeşitli maddelerle doping yapmak, hayvanların türlerine has davranış ve fizikî özelliklerini yapay yöntemlerle değiştirmek yasaktır.” hükümleri amirdir.
Kaş’tan Kemer’e taşınan yunusların dişlerinin ciddi şekilde tahrip edildiği veya çekildiği görülmektedir (Ek-1). Aynı kanunun 14. Maddesinde hayvanlarla ilgili yasaklar belirtilmiştir. a bendinde “Hayvanlara kasıtlı olarak kötü davranmak, acımasız ve zalimce işlem yapmak, dövmek, aç ve susuz bırakmak, aşırı soğuğa ve sıcağa maruz bırakmak, bakımlarını ihmal etmek, fiziksel ve psikolojik acı çektirmek.” hükmü bulunmaktadır.
Yunus parklarında eğitimler aç bırakma sonrasında yiyecek ile ödüllendirmeye dayalı olduğu için gösteriler zamanında yunusların tam olarak doyurulmadıkları bilinmektedir.
Ayrıca gösteriler çoğu zaman üstü açık havuzlarda yapılmakta ve türler fotoğraflarda görüldüğü gibi doğal duruşları dışında durdukları için çoğu zaman güneş yanıklarına maruz kalmaktadır. Kaş Yunus Parkı’nda yunusların güneşten korunması için iki yıl boyunca hiçbir branda (koruyucu örtü) serilmemiş, yunuslar güneşten olumsuz şekilde etkilenmişlerdir. 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu’nun 24. Maddesi “Hayvanları korumaya yönelik hükümlerine aykırı hareket eden ve bu suretle bulundurduğu hayvanların bakımını ciddi şekilde ihmal eden ya da onlara ağrı, acı veya zarar veren kişilerin denetimle yetkili merci tarafından hayvan bulundurması yasaklanır ve hayvanlarına el konulur. Söz konusu hayvan yeniden sahiplendirilir ya da koruma altına alınır.” şeklindedir.
Bununla birlikte 11.06.2010 tarihinde kabul edilen Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu hayvan refahıyla ilgili olarak Madde 9 (1) “Hayvan sahipleri veya bakımından sorumlu kişiler, hayvan refahının sağlanması amacıyla, hayvanların barınma, bakım, beslenme, sağlık ve diğer ihtiyaçlarını karşılamak, sorumluluklarındaki hayvanların insan, hayvan ve çevre sağlığı üzerinde oluşturabilecekleri olumsuz etkilere karşı gerekli önlemleri almakla yükümlüdür” ifadesini içermektedir. Yunuslarla yüzme programları ise, insan ve hayvanların aynı havuzda/ortamda bulunması ile gerçekleşir. 06.03.2011 Tarih ve 27866 Sayılı Resmi Gazete’de Yayınlanan Yüzme Havuzlarının Tabi Olacağı Sağlık Esasları ve Şartları Hakkında Yönetmelik’in 8. maddesi b bendinde “Yüzme havuzunda hayvanların insanlarla birlikte bulunmalarına hiçbir şekilde izin verilmez.” hükmü de amirdir.
Hasta ve çok zayıf olduğu düşünülen Kemer’e taşınan bu iki yunusun insanlarla aynı ortamda bulunması halk sağlığı için de büyük bir tehdit ve tehlike oluşturmaktadır. Bu bağlamda Sağlık Bakanlığı’nın da devreye girmesi gerekmektedir. Yunus parkları çalıştığı sürece söz konusu maddelere aykırı davranılmaktadır. Kaş Yunus Parkı’na dair ek bilgi Antalya İli, Kaş İlçesinde bulunan, İnceboğaz mevkiindeki yunus parkında Aralık 2011’den beri 4 (dört) adet Afalina (Tursiops truncatus) türü erkek yunus bulunmaktaydı. Yunuslar buraya, Kaş Belediyesi’nden habersiz bir şekilde, işyeri açma ve çalışma ruhsatı olmadan, 8 Aralık 2011 tarihinde Muğla ili Bodrum ilçesinden getirilmişlerdir. Yunusların 2006 yılında ülkemiz sularından Bakanlığınızca verilen özel izin ile yakalandığı tahmin edilmektedir. West ve Ada oldukları ilgili taşıma belgelerinde yazan iki yunus, 18 Haziran 2012 tarihinde, 11 Haziran 2012 tarihli “yunuslara sağlık kontrolü” talebimizden tam bir hafta sonra Bodrum-Güvercinlik’teki yunus gösteri merkezine apar topar sebze kamyonu arkasında taşınmış ve yunusların sağlığından hiçbir şekilde bugüne kadar haber alınamamıştır.
Nitekim Kaş’ta yaşayan İngilizlerden ve Türklerden oluşan bir grup ve yerel sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri, yunusların taşınma sırasında birkaç kez yere düşürüldüğünü ve sebze kamyonuna yüklenirken kuyruklarını çarparak vücutlarının zarar gördüğüne şahit olmuştur. 2010 yılında Born Free tarafından Fethiye’deki bir beton havuzdan kurtarılan iki erişkin erkek yunus Tom ve Misha da daha önce kısa bir süre Kaş Yunus Parkı’nda kalmış, Türkiye ve dünya çapında başlatılan büyük bir kampanya sonunda Born Free tarafından iki sene boyunca Gökova’da rehabilite edilmiş ve Mayıs 2012’de ait oldukları mavi sulara geri dönmüşlerdir.
Fotoğraflar, Nisan 2013’te Kaş Yunus Parkı’nda çekilmiştir. Yunusun dişlerinin tahrip edildiği fotoğrafta dahi belirgindir.
Gönderilecek adresler:
bilgiedinme@basbakanlik.gov.tr; eroglu@ormansu.gov.tr; bakanyrd@ormansu.gov.tr; dkmp@ormansu.gov.tr; basin@ormansu.gov.tr; ouzun@ormansu.gov.tr; bid@ormansu.gov.tr; antalya@ormansu.gov.tr; ibrahimcifci@ogm.gov.tr; oyontem@ormansu.gov.tr; dkmp@ormansu.gov.tr; snakbas@ormansu.gov.tr; acagatay@ormansu.gov.tr; ntas@ormansu.gov.tr; ozcanyaman@ormansu.gov.tr; gseyhan@ormansu.gov.tr; fsahin@ormansu.gov.tr; gthb@tarim.gov.tr; tarimbasin@tarim.gov.tr; tarimbilgi@tarim.gov.tr; bsgmihbar@tarim.gov.tr; bilgi@antalya-tarim.gov.tr; alo174@tarim.gov.tr; antalya@antalya-tarim.gov.tr; durali.kocak@tarim.gov.tr; irfan.erol@tarim.gov.tr; bilgi@basbakanlik.gov.tr; ankara@ormansu.gov.tr; bimer@basbakanlik.gov.tr; turgay.turkyilmaz@tarim.gov.tr; kas@kas.gov.tr; antalya@icisleri.gov.tr; antalyavalisi@antalya.gov.tr ; 07yaziisleri@icisleri.gov.tr; ali.nazim.balcioglu@icisleri.gov.tr; info@kas.bel.tr; yaziisleri@kas.bel.tr; baskan@kas.bel.tr; kemer@icisleri.gov.tr; info@antalya-kemer.bel.tr; antalya.kemer@tarimnet.gov.tr; kas@antalya-tarim.gov.tr
