TBMM Hayvan Hakları Komisyonu’ndan yıllardır beklenen karar çıktı: “Yunus parkları ve hayvanlı sirkler yasaklanmalı”
24 Ekim 2019 – Türkiye’de ilk kez kurulan TBMM Hayvan Hakları Araştırma Komisyonu, yine Türkiye’de bir ilke imza atarak yunus parkları ve hayvanlı sirklerin kapatılıp yenilerinin yasaklanması yönünde dünyaya örnek bir karar aldı. 2010’dan bu yana hayvan esaretinin son bulması için kampanyalar düzenleyen Yunuslara Özgürlük Platformu, Meclis Başkanlığı’na sunulan tavsiye niteliğindeki Komisyon kararının bir an önce yasalaşması için Hayvan Hakları ve Etiği Derneği’yle birlikte çalışmalarına hız verdi.
Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) bünyesindeki beş siyasi partinin ortak önergesiyle hayvanlara uygulanan şiddet ve kötü muamele vakalarının önlenmesi amacıyla Şubat ayında kurulan TBMM Hayvan Hakları Araştırma Komisyonu, nihai raporunu 22 Ekim’de Meclis Başkanlığı’na sundu. TBMM Başkanı Prof. Dr. Şentop’a teslim edilen nihai raporda öne çıkan en önemli gelişmelerden biri Türkiye’de ilk kez, hayvanlı sirklerin ve deniz memelilerinin tutsak edildiği yunus gösteri ve terapi merkezlerinin kapatılıp yasaklanması yönünde tavsiye kararı alınması oldu.
Yunus parkları ve hayvanlı sirklere yasak
AKP’den 6, CHP’den 3, HDP, MHP ve İyi Parti’den birer üyenin görev yaptığı Komisyon; Türkiye’de yeni yunus parklarının ve hayvanlı sirklerin açılmasına yasak getirilmesi, mevcut 10 yunus parkının en geç iki sene içinde kapatılması, hayvanlı sirk ve gösterilerin ise yurtdışından Türkiye’ye girişinin yasaklanması yönünde Meclis Başkanlığı’na tavsiye sundu.
İki yıllık süre zarfında, faaliyetlerini sonlandırmak isteyen yunus parkı işletmecilerinin ise, gerekli olması halinde Tarım ve Orman Bakanlığı’na başvurması da tavsiye edildi.
Kara ve su sirkleri ile deniz memelileri gösteri ve terapi merkezlerine yasak getiren kararın gerekçeleri arasında, yunus parkları ve hayvanlı sirklerdeki rutin işkence metotları ile esaretin hayvanlar üzerinde meydana getirdiği fiziksel ve ruhsal tahribat öne çıkıyor.
Kaş Yunus Parkı 
İstanbul Dolphinarium
Aynı zamanda yunus parklarında insan sağlığına yönelik tehditler açısından kaza, ölüm ve bulaşıcı hastalık riskleri de değerlendirmeye alınmış durumda.
Raporda ayrıca, “yunusla terapi” veya “özel çocuklarla yüzme” adı altında gösteri merkezlerinde sürdürülen ticari faaliyetlerin de “mevzuata aykırılık teşkil ettiği ve özellikle yaygın olarak tercih edildiği otizm terapisinde yararlılığına dair bilimsel bir dayanak bulunmadığı” vurgulanıyor.
Kararın yasalaşması için daha büyük mücadele gerekiyor
2010’dan bu yana kamuoyu desteğini arkasına alarak uzun soluklu bir mücadeleyle çeşitli il ve ilçelerde yunus parklarının kapatılmasını sağlayan ve yenilerinin açılmasını önleyen Yunuslara Özgürlük Platformu, 2014’te Çevre Komisyonu’na sundukları ahlaki, hukuki ve bilimsel gerekçelerin ilk kez beş yıl sonra Hayvan Hakları Araştırma Komisyonu tarafından dikkate alındığını dile getirdi.
Bu kararın, kanun çalışmaları kapsamında yasalaşması halinde, dünya çapında benzer mücadeleleri yürüten diğer sivil oluşumlara ve ülkelere örnek olacağını belirten Yunuslara Özgürlük Platformu sözcüsü Öykü Yağcı, aynı zamanda Türkiye’de farklı mecralarda devam eden hayvan sömürüsünün son bulması için önemli bir dönüm noktası olacağını vurguladı.
Yağcı, “Taleplerimizin rapora nasıl yansıyacağından son güne kadar emin değildik. Bu nedenle Yasama İzleme Delegasyonu bileşenleriyle birlikte süreci çok yakından takip ettik. Raporun hazırlanma sürecinde, TBMM’de yaptığımız ayrıntılı sunumun ardından, hayvan istismarını ve kamuoyu tepkisini daha görünür kılarak TBMM’ye etki edebilmek için, hayvan hakları aktivistleriyle birlikte ‘Hayvanlardan Taraf Ol’ çağrısıyla sosyal medyadan milyonlarca kişinin talebini milletvekillerine iletirken, bazı arkadaşlarımız da vekillerle yüz yüze görüşmelerine devam etti.
Artık TBMM düzeyinde bu aşamaya geldikten sonra geri adım atılamaz ve karar esnetilemez, çünkü hak ihllallerine dair tartışmaya açık olmayan ve raporda sunulan temel gerekçeler çok net.
Şimdi, esaret endüstrisini temsil eden yunus parkı sahiplerinin ve hayvan ticaretinden para kazanan sirk işletmecilerinin siyasi bağlantılarını devreye sokarak yürüteceği lobi faaliyetlerine karşı tek vücut olma zamanı. Komisyon kararının bir an önce yasalaşması için, daha önce defalarca yaptığımız gibi hep birlikte daha fazla çabalamamız ve kitlesel talebimizi daha yüksek sesle dile getirmemiz gerekiyor,” dedi.
Dokuz yıldır yunus parklarının kapatılması için Fethiye’den Kaş’a, Bodrum’dan İstanbul’a uzanan kapsamlı ve eşzamanlı bir mücadele yürüttüklerinin altını çizen Yağcı, Türkiye’den ve dünyadan pek çok hayvan hakları örgütü ve yerel sivil toplum kuruluşlarıyla eylemler düzenlediklerini, imza kampanyaları açtıklarını, okullarda seminerler organize ettiklerini ve suç duyurularında bulunduklarını söyledi.
Yağcı, bu süre içinde platformun, pek çok sanatçı ve yazarın da katılımıyla hayvan sömürüsünün gizlenen gerçeklerini daha geniş kitlelere aktararak hayvanların temel haklarına dair farkındalığı artırmaya çalıştığını aktardı.
Rapor önemli bir politika belgesi
Rapor hazırlığı süresince Ankara’da Komisyon üyesi milletvekilleriyle görüşmeleri sürdürmüş olan Hayvan Hakları ve Etiği Derneği’nden Burak Özgüner ise, “Bu komisyon, hayvanların haklarını teslim etmek ve hak ihlallerini ortadan kaldıracak çözüm önerilerini üretmekle görevliydi. Bugüne dek Türkiye’de gündeme gelmeyen birçok hayvan hakları ihlâli ilk kez parlamentoda tartışıldı. Komisyonun tavsiye raporu, bundan sonra hayvan hakları ile ilgili yasama çalışmalarına kaynak gösterilecek bir politika belgesi olacak. Benzer şekilde hem parlamento, hem idare, hem de yerel yönetimler, emsal niteliğindeki bu rapora atıfta bulunacak. Bu anlamda buradan çıkan tüm kararları takip edecek ve özellikle yunus parkları ve hayvanlı sirklere yönelik bu umut verici kararın yasalaşması için çaba sarfedeceğiz,” dedi.
DHA, Hürriyet, CNN Türk, Hürriyet Daily News, Diken
TBMM Hayvan Hakları Araştırma Komisyonu’nun basına yönelik açıklamalarını bu bağlantıda, açıklama sırasında yapılan canlı yayın videosunu ise Yasama İzleme Delegasyonu’nun Facebook sayfasında bulabilirsiniz.