Arjantinli bir yargıç, hayvanat bahçesine hapsedilen tutsak bir şempanzenin hayatını kökten değiştiren bir karar aldı. Mendoza Hayvanat Bahçesi’nde bir kafesin içinde tek başına esaret altında tutulan ve Cecilia adı verilen şempanze, Arjantin’de hayvan hakları adına çalışmalar yürüten AFADA’nın açtığı dava sayesinde “insan olmayan birey” ilan edildi.
Kaynak: Nonhuman Rights Project (NhRP), Çeviri: Yunuslara Özgürlük Platformu
22 Nisan 2017 – “Doğuştan gelen hakları” resmen tanınan Cecilia, İnsan Olmayan Canlıların Hakları Projesi’nin (NhRP – The Nonhuman Rights Project) “habeas corpus” (*) modelini temel alan ve Kasım 2016’da sonuçlanan davanın ardından, 5 Nisan’da Great Ape Project (GAP) Brazil tarafından yönetilen yaban hayat koruma alanı Sanctuário de Sorocaba’ya getirildi. Bu kararın, esaret altına alınan diğer insan olmayan hayvanlar için de bir örnek teşkil etmesi bekleniyor.
NhRP ekibinin GAP Brazil çalışanlarıyla yaptığı röportaj, hayvan esaretinin sonlandırılması ve yasal düzeyde hayvanların neden insan olmayan bireyler olarak kabul görmesi gerektiğini açıkça ortaya koyuyor (video).
Cecilia koruma alanında ne durumda? Yeni çevresine alışması için neler yapılacak? Esaretten koruma alanına geçme sürecinde neler yapılmalı?
Ömrünün neredeyse tamamını beton bir zeminde, kafes ardında geçiren Cecilia, koruma alanına geldiğinden beri gayet iyi durumda. Onunla ilgilenen ekibimiz büyük bir sabırla onun yeni çevresine uyum sağlayabilmesi için çalışıyor. Esaret altındayken kapalı bir alanda ve milyonlarca ziyaretçinin önünde son derece kısıtlı bir hayatı vardı. Şimdi ona her şeyi yeniden öğretmeye çalışıyoruz. Örneğin yeniden muz yemeyi öğreniyor çünkü hayvanat bahçesindeyken ona hazır turunçgiller ve üzüm veriliyordu. Hala uzaktan gelen motor ve traktör seslerinden korkuyor. Alışması bir süre alacak.
Fakat şu anda çimlere basmanın, çok daha geniş bir alanda yürüyüp koşmanın ve toprağa basmanın mutluluğunu yaşıyor.
Aynı zamanda diğer komşu şempanzelerin refakatinde koruma alanında çalışan ekibimize alışmaya çalışıyor. Veteriner ve bakıcılardan oluşan ekibimize güvenmesi için çabalıyoruz. Çalışanlarımız bu süreçte ona protein olarak daha zengin gıdalar veriyor ve iyi beslenmesine yardımcı oluyor.
Peki GAP Brazil ekibi yeni gelen şempanzeleri neden “misafir” olarak adlandırıyor? Özel bir nedeni var mı?
Çünkü her biri bizim için (insan olmayan) birey ve hak ettikleri saygıyı görmeleri gerekiyor.
GAP Brazil insan olmayan bireylere yönelik yasal mücadeleyi neden destekliyor? NhRP’nin habeas corpus modeli size nasıl rehberlik etti?
İnsan olmayan hayvanlar yasalar nezdinde alınıp satılabilen birer “eşya” gibi nitelendirildiği takdirde ve bu algı devam ettiği sürece, onların mevcut statülerini değiştirmek için pek bir şey yapamayacağımızı düşünüyoruz. Bu da insanların hayvan sömürüsünü farklı şekillerde sürdürmesine ve onlar üzerinde hak iddia etmeye devam etmesine neden olacak. Bu nedenle Cecilia’nın davası çok önemli: Hayvanat bahçesinde hapsolmanın getirdiği acıları dindirmenin tek yolu, habeas corpus mahkeme kararını çıkartmaktı. Bu kararın ve Cecilia’nın öyküsünün birçok insanı derinden etkileyeceğine ve onları kapsamlı bir sorgulama sürecine sokacağına inanıyoruz.
Artık insanlar şempanzelerin hayvanat bahçelerinde veya laboratuvarlarda tutulmasının doğru veya mantıklı olup olmadığını sorgulayacaklar.
NhRP başta olmak üzere dünyanın dört bir yanındaki bilinçli avukatların ortak hedefleri doğrultusunda elde ettikleri tüm başarılar takdir edilmeli. Hayvanların insan olmayan bireyler olduğu, bu alanda çalışan kurumlar ve örgütler tarafından kamuoyuna anlatılmalı.
Brezilya’daki hayvan koruma alanlarının rolü nedir?
Koruma alanımız Brezilya’nın ve dünyanın en iyi bilinen koruma alanlarından biri. Aynı zamanda esaretten kurtarılan büyük kuyruksuz (insansı) maymunların, özellikle de şempanzelerin koruma altına alındığı ve son derece iyi bakıldığı bir yer. 1999/2000 yılında Dr. Pedro Ynterian tarafından kurulan ve GAP Project International’a bağlı olarak çalışan koruma alanı, primatların ve diğer hayvanların korunması için oluşturulan Latin Amerika’nın en büyük koruma alanı. Gönüllü bir girişim olarak hayata geçirilen ve özel fonla desteklenen Sanctuário de Sorocaba, hükümetlerden veya bağışçılardan destek almadan faaliyetlerini sürdürüyor.
İnsansı maymunların yasal hakları için uzun süredir mücadele veren GAP ekibi olarak, geçtiğimiz 10 yıl içinde Brezilya’daki gösteri merkezlerinden ve sirklerden şempanzeleri kurtardık. Şimdi hedefimiz, hayvanat bahçelerinde tutsak edilen şempanzeleri kurtarmak.
Cecilia’nın esaretini sonlandıran mahkeme kararı ve koruma alanına transferi özünde basit bir kurtarma öyküsü değil. Aynı zamanda insan olmayan bir hayvanın bir “eşya” veya “nesne” olmadığının, doğuştan gelen hakları olan “birey” olduğunun kanıtı.
Cecilia’nın koruma altına alınmasıyla ilgili bize pozitif mesajlarını ileten NhRP destekçilerine söylemek istediğiniz başka bir şey var mı?
Asla pes etmeyin, mücadeleye devam!
(*) İlgili yazılar ve “Habeas corpus” kavramı için:
Neden maymunlara fiziksel özgürlük hakkı tanımalıyız?
Şempanzelerin habeas corpus hakları “şimdilik” reddedildi
